Η κυριολεξία ως μεταφορά

Όλοι γνωρίζουμε έστω στο περίπου τη διάκριση κυριολεξίας και μεταφοράς. Η μεταφορά ως έννοια έχει και κυριολεκτική σημασία αυτή της μετακίνησης π.χ. κάποιο αντικειμένου και δε σημαίνει μόνο το γνωστό ρητορικό σχήμα. Πλεόν, όμως, και η "αυστηρή" έννοια της κυριολεξίας έχει μια μεταφορική χρήση!

Πρόσφατα ρωτούσα ένα συμφοιτητή μου για τα θέματα που έβαλε στην εξεταστική ένας καθηγητής και το σχόλιο του ήταν ότι "έβαλε πολύ δύσκολα. Μας γά^#$ε κυριολεκτικά!". Εκείνη τη στιγμή για να του φτιάξω τη διάθεση του είπα ότι είναι τυχερός που, παρότι δεν πήγε καλά στο μάθημα, δε συνέβη ακριβώς αυτό που είπε και μπορούσε ακόμα να κάθεται χωρίς να χρειάζεται μαξιλάρι στην καρέκλα του... Αμέσως μετά συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν ο μόνος που χρησιμοποιεί με τέτοιο τρόπο το "κυριολεκτικά". Θυμήθηκα περιπτώσεις που και εγώ και άλλά άτομα (όχι μόνο νέοι) χρησιμοποιήσαμε την έννοια της κυριολεξίας για έμφαση σε εκφωνήματα με καθαρά μεταφορική σημασία. Αν σκεφτείτε κι εσείς ή παρατηρήσετε τον κόσμο γύρω σας να μιλάει μπορεί να εντοπίσετε την εμφατική χρήση του "κυριολεκτικά" η οποία δεν είναι πάντα...κυριολεκτική!

Ίσως βρισκόμαστε στην καθιέρωση μιας (οξύμωρης ομολογουμένως) χρήσης της κυριολεξίας με μια νέα μεταφορική σημασία η οποία δεν απαντά ακόμα στα λεξικά. Το ευχάριστο είναι ότι, παρά το γλωσσικό συντηρητισμό που είναι έντονος στις μέρες μας, οι ομιλητές εξακολουθούν συνειδητά ή ασυνείδητα να επεκτείνουν τη χρήση και να δημιουργούν νέες σημασίες ακόμα και στις πιο "αυστηρές" έννοιες.